Tại sao cần quản lý chất thải trong ao nuôi tôm?

Quản lý chất thải trong ao nuôi tôm công tác cực kỳ quan trọng

Điều kiện nền đáy ao nuôi tôm có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng nước ao nuôi tôm như: oxy hòa tan, độ trong của nước, sự phát triển của tảo, sự tạo ra các khí độc, sự phát triển của các loại vi khuẩn gây bệnh… Đáy ao tốt hay xấu phụ thuộc vào chất đất và sự lắng tụ chất thải trong quá trình nuôi tôm mà đặc biệt là chất thải hữu cơ. Đây là một trong những điều quan trọng mà bà con cần ghi nhớ khi tiến hành nuôi tôm theo đúng kỹ thuật.

Vệ sinh và quản lý chất thải nghiêm ngặt là một trong những kỹ thuật nuôi tôm và chăm sóc tôm quan trọng

Tôm sú thường xuyên bơi lội nhưng chúng hầu như lúc nào cũng tìm kiếm thức ăn dưới đáy ao, cho nên điều kiện đáy ao có ảnh hưởng rất lớn đến tôm nuôi. Chính vì vậy, ngoài việc chọn chất đất tốt để xây dựng ao nuôi thì việc quản lý tốt chất thải lắng tụ, giữ nền đáy ao luôn sạch là một trong những biện pháp rất cần thiết cho tất cả các hệ thống ao nuôi tôm mà đặc biệt là các hệ thống ao nuôi tôm sú năng suất cao.

Nguồn gốc của chất thải lắng tụ trong ao nuôi tôm

Chất thải lắng tụ trong ao nuôi tôm phát sinh từ nhiều nguồn gốc khác nhau và có sự khác biệt giữa các ao nuôi, bao gồm: 
  - Đất ao bị xói mòn do dòng chảy của nước.
  - Đất từ bờ ao bị rửa trôi.
  - Phân tôm.
  - Thức ăn thừa.
  - Xác chết của phiêu sinh vật.
  - Các loại vôi, khoáng chất.
  - Chất lơ lửng do nguồn nước cấp.

Thức ăn thừa của tôm cũng là một trong những nguyên nhân gây chất thải trong ao nuôi tôm

Trong các nguồn gốc sinh ra chất thải lắng tụ trong ao thì chất thải sinh ra từ sự xói lở ao nuôi có thể góp phần đáng kể và sự hình thành chất lắng tụ nhưng chúng thường không là nguồn gốc chính của sự hình thành chất hữu cơ. Chất hữu cơ có nguồn gốc từ phân tôm, thức ăn thừa và xác chết của phiêu sinh vật. Hệ thống ao nuôi có năng suất cao thì lượng chất thải hữu cơ tích tụ càng nhiều. Cho nên hệ thống nuôi năng suất cao đòi hỏi phải có sự quản lý chặt chẽ sự tồn lưu chất thải lắng tụ trong ao nuôi theo đúng kỹ thuật nuôi tôm chuyên nghiệp.

Tác hại của chất thải trong ao nuôi tôm

Chất thải lắng tụ trong ao nuôi tôm sinh ra hai sản phẩm chính có tính độc cao đối với nuôi tôm là amoniac và hydro sunfua. Khí amoniac sinh ra do sự bài tiết của tôm và sự phân hủy chất đạm có trong các vật chất hữu cơ ở điều kiện thiếu khí (tức là điều kiện có oxy) và yếm khí (tức là điều kiện không có oxy). Khí hydro sunfua chỉ sinh ra từ các chất hữu cơ lắng tụ khi phân hủy trong điều kiện yếm khí. Những lớp đất yếm khí có chất hữu cơ thường có màu đen đặc thù do có sự hiện diện của các hợp chất sắt khử. Nếu hydro sunfua hiện diện trong ao nuôi ở nồng độ cao, ta có thể nhận ra bằng đặc điểm có mùi trứng thối đặc trưng của hydro sunfua. Tuy nhiên, khi nồng độ hydro sunfua cao đủ để phát hiện bằng mùi thối thì chúng đã vượt trên mức gây độc cho tôm.

Chất thải có thể tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của tôm

Trong khi tất cả các ao nuôi có khuynh hướng sinh ra amoniac nhất là khi đến tháng nuôi thứ 3 nhưng không phải tất cả các ao đều sinh ra hydro sunfua. Khí hydro sunfua thường sinh ra nhiều nhất trong ao nuôi được xây dựng trên vùng đất rừng ngập mặn hay những ao dọn tẩy không triệt để. Tính độc của amoniac và hydro sunfua tùy thuộc vào nồng độ của chúng, độ pH và các thông số khác. Amoniac trở nên độc hơn khi pH cao còn hydro sunfua lại độc hơn khi pH thấp.
Ngoài việc sinh ra chất độc thì chất thải là nơi phát sinh các dòng vi khuẩn gây bệnh cho tôm đặc biệt là các bệnh đen mang, mòn đuôi, cụt râu… Sự hiện diện của các dòng vi khuẩn và phiêu sinh vật trong ao nuôi tôm thể hiện sự phân hủy tự nhiên của các chất độc và chất thải trong ao nuôi tôm. Các quá trình phân hủy bị ảnh hưởng bởi hàm lượng oxy hòa tan trong ao, nhiệt độ và dòng chảy. Nếu chất thải hình thành nhanh hơn tốc độ phân hủy thì sự tích tụ sẽ xuất hiện trong ao. Nếu trường hợp này xảy ra thì có thể dẫn đến hiện tượng điều kiện trong ao không thích hợp. Do đó việc quản lý chất thải trong ao nuôi tôm là kỹ thuật cực kỳ quan trọng mà bà con cần nắm vững.